AUTEURSRECHT EN GEBRUIKSRECHT

Ik krijg regelmatig de vraag vanuit onze klant/opdrachtgever of ik de bronbestanden willen doorsturen en waar mijn bestanden overal voor gebruikt mogen worden. Begrijpelijke vragen natuurlijk, maar iets minder makkelijk om gericht te beantwoorden.

Net als in ieder ander vakgebied, heb ik ook te maken met wet- en regelgeving. Voor het digitale werk heb ik te maken met intellectueel eigendom: auteursrecht en gebruiksrecht. Deze regels en rechten bestaan om makers van creatief werk in bescherming te nemen. Maar ook om jullie als klant te beschermen: dat jullie krijgen waar jullie recht op hebben en dat dat recht beschermt wordt. We kunnen stellen dat een opdrachtgever, in eerste instantie nooit recht heeft op de bronbestanden, het aanpassen hiervan, wederverkoop hiervan of het gebruik voor andere zaken dan afgesproken.

 

MAAR DE KLANT HEEFT TOCH BETAALD?

Dat klopt! Jij als klant betaald voor bepaalde gebruiksrechten van het ontwerp. Ook betaal je voor het bestand waarmee gewenste ontwerpen gerealiseerd kunnen worden (drukwerk/website/social media). De bronbestanden (van bijvoorbeeld InDesign of Illustrator) waarmee mijn digitale uitingen gemaakt worden blijven eigendom van Aranka Creative. Zoals een kunstschilder niet zijn doeken, verf en kwasten verkoopt, maar alleen het schilderij zelf.

Bij grafisch ontwerp is er sprake van één auteur, dat ben ik. Daarmee is de ontwerper/maker (Aranka Creative) van het product de rechthebbende. Aranka Creative (de rechthebbende in dit voorbeeld) is dus de enige die kan bepalen wat er met het eindproduct gebeurd. Deze rechten kunnen verkocht worden net als ieder economisch goed. Het recht tot gebruik is dus in het kort waar de opdrachtgever voor betaald.

 

WAAROM BESTAAT DE AUTEURSWET?
De auteurswet is er met een goede reden. Dankzij deze regels kan bij Aranka Creative verantwoordelijkheid nemen voor de producten omdat er niet zomaar gerommeld mee kan en mag worden. Hiermee bescherm ik mijn eigen imago en die van jullie als klant.

 

TOCH BEHOEFTE AAN DE OPEN BESTANDEN?
Wil jij toch bestanden die jij zelf kunt aanpassen? Dat is niet onmogelijk, echter betaal je daar dan voor. De prijs hiervoor is afhankelijk van het ontwerp, het doel en hoe de bestanden worden ingezet. Aranka Creative geeft tenslotte werk én toekomstig werk weg en daarmee heb ik geen inspraak meer op het ontwerp. Om deze reden brengt het leveren van een open bestand veel hogere kosten met zich mee dan een aanpassing aan mijn eigen ontwerp. Dit kan oplopen tot 300% van het originele tarief. Jij hebt dan dus het recht om de bestanden aan te passen.

Voorbeeld: Stel jij bent een blogger/influencer en een bedrijf vraagt jou foto's te maken die zij mogen inzetten voor een eenmalige campagne. Super tof natuurlijk, je spreekt af dat je hier €300 voor rekent en zij de foto mogen gebruiken voor desbetreffende campagne en jij er 1 blogpost aan wijdt. Vervolgens merk je op dat je foto wordt gebruikt voor andere doeleinden, zie je het op verschillende plekken voorbij komen en worden de woorden in je blogpost aangepast - zonder jouw toestemming en zonder dat daarvoor betaald is. Dat is natuurlijk niet de bedoeling en mag dus niet! En zo geldt dat voor digitaal maatwerk ook: Hoe meer een klant er gebruik van wilt maken; hoe hoger de kosten zijn.

 

GEBRUIKSRECHT
Tot slot is het belangrijk om meer te weten over het gebruiksrecht. Wanneer ik maatwerk/logo's lever, maak jij als klant aan mij duidelijk waarvoor het ontwerp gebruik wordt. Voor hoe meer dingen je het wilt gebruiken, hoe hoger de prijs kan uitvallen. Je kan het vergelijken met een telefoonabonnement: hoe meer je gebruikt, hoe hoger de kosten zijn.

Digitaal bestand illustratie: Bestel jij bij mij een digitaal bestand? Deze mag je vrij gebruiken op social media kanalen, welke niet zakelijk zijn: dus bijvoorbeeld een eenmalige post. Zo gauw er sprake is van logo/huisstijl gebruik, hangen hier hele andere tarieven aan vast. Je mag deze wel zelf printen thuis op de printer! Echter is het niet toegestaan om zonder toestemming deze bestanden voor andere doeleinden te gebruiken. Mocht je dit willen, dan moet je dit eerst vooraf overleggen - zodat wij ook zeggenschap houden over ons ontwerp. Ik kan zelf ook drukken op heel veel verschillende voorwerpen, doe je dit zelf, zonder toestemming ergens anders; dan neem je indirect werk van ons weg - met ons eigen gemaakte werk.

Logo: Heb jij een logo door ons laten ontwerpen? We bespreken vooraf waarvoor je dit logo wilt gebruiken, in onze basisprijs zit altijd inbegrepen: Uitingen op website en social media kanalen en gebruik voor visitekaartjes/briefpaper. Wil jij het logo op drukwerk bedrukken, op andere voorwerpen laten bedrukken (voertuigen, posters, naambordjes, geboortekaartjes ed), door andere ontwerpers/uitvoerders ergens in laten verwerken? Dan dient dit eerst met mij overlegt te worden. Bovenop de basisprijs kunnen dan kosten van +30%-300% gerekend worden, afhankelijk van de wens. Wanneer je een gebruikslicentie "afkoopt" mag je het ontwerp dus vrij gebruiken, echter mag deze nooit aangepast worden door jou of derden.

Mocht ik er op welke manier dan ook achterkomen dat mijn werk zonder overleg/licentie voor andere doeleinden wordt gebruikt dan afgesproken, dan kan ik een naheffing van de kosten doorberekenen. 

Hopelijk geeft bovenstaande informatie jou als klant een beter beeld van hoe het werkt, waarom het zo werkt en hoe je jezelf in bescherming kunt nemen én dat digitaal werk ook gewoon een "goed" is, net zoals andere goederen. Voor grafische vormgevers/fotografen/bloggers is het natuurlijk ook handig om te weten waar je recht op hebt en waarom dat recht zo werkt.

 

Liefs,

Aranka